Döviz ve borsa meraklılarının sıklıkla araştırdığı konuların başında, belli başlı işlemlerin ve endekslerin kısaltmaları geliyor. Bu kısaltmalardan biri de ‘’DXY’’ şeklinde. Bankacılık ve borsacılık işlemlerinde kullanılan bu tür terimler, aslında gerçekleşen bir endeks ya da işlemi temsilen kullanılıyor. BIST 100 ile ‘’Borsa İstanbul ilk 100 Hisse Senedi’’ endeksi ifade edildiği gibi DXY ile de DXY Endeksi, yani Dolar Endeksi ifade ediliyor.
Bilindiği gibi yurt içi piyasalarda yaşanan hareketlilik, beklentiler ve hareketler, kısa ve uzun vadede dövizde alınan pozisyon için kullanılan kriterlerin başında geliyor. Bu gibi veriler, olaylar ve beklentiler bir araya getirildiğinde, döviz yatırımcısı da bu veriler ve hareketlerden edindiği alışkanlıklar nezdinde döviz pozisyonu alabiliyor, elindeki dövizi satabiliyor ya da maliyet düşürmek ve kâr elde etmek adına yeni alımlar yapabiliyor. Ancak, bütün bu veriler tek başına dolar pozisyonunu belirlemek için yeterli olmuyor. Bu gibi durumlarda akla gelen ve akıllı bir yatırımcının sıklıkla kullandığı araçların başında ise DXY Endeksi geliyor. Bugün sizler için ‘’DXY Endeksi Nedir?’’ ve ‘’Dolar Endeksi Nasıl Hesaplanır?’’ sorularının cevabını arıyoruz.
Dolar Endeksi (DXY) Nedir?
Uzun yıllardır faiz artırımı yapmayan FED, bu yıl itibari ile ara verdiği 10 yılın ardından faiz artırımına gitti. Bu süreç, akıllara derhal DXY Endeksini getirmiş oldu. Zira faiz artırımı demek, USD için değer kaybı ve küresel piyasalarda gelecek vadeli endişe yaratmak demek anlamına geliyor. Durum böyle olunca, küresel politikalar, siyasi ve jeopolitik analizler nezdinde, kısa ve uzun vadede DXY Endeksi ve VIX Endeksi de bir hayli önem kazanmış oluyor. Peki, tüm bu bileşenler ve gelişmeler tamam da ‘’DXY Endeksi nedir?’’ diye soracak olursanız, işte o noktada Dolar Endeksi diye geçiştirmeniz komik olacaktır. Tek başına bu tabir, DXY Endeksini açıklamaya yetmez.
DXY, Amerikan Doları yani USD para biriminin, ülkenin siyasi ve ticari partnerleri olan Avrupa Birliği Ülkeleri para birimi Euro, Japonya’nın para birimi olan Japon Yeni, İskandinav ülkesi olan İsveç Kronu, Kanada Doları, İngiliz Sterlini ve İsviçre Frangı gibi para birimlerine oranla değerini ifade ediyor. Başka bir deyişle, bu endekste Amerikan Doları, bu sepette yer alan ülkelerin para birimine oranlanıyor ve değeri ölçülüyor. Endeks süreç başlangıcında 100 birim olarak düşünülen ABD Doları, sepete oranla 110 değerine çıkıyor ise %10 değer kazandığı, 80 seviyesine inerse %20 değer kaybediyor gibi verilere ulaşmak, bu endeks ile kolay bir hale geliyor.
Dolar Endeksi Tarihi
Amerikan Dolarının, belirlenen küresel para birimlerine karşı değerini ifade eden DXY Endeksi, İlk defa 1973 yılında Bretton Woods sisteminin tamamen bırakılmasından sonra kullanılmaya başlandı. Endeks için ilk belirlenen baz puan 100 seviyesi olarak belirlendi ve o tarihten bu yana, sepette bulunan ve belirlenen para birimleri yalnızca bir defa güncellendi. İlgili güncelleme, 1999 yılında Avrupa Birliği’nin EURO para birimine geçmesi ve bu para birimini ortak olarak kullanmasını takiben yaşandı ve o tarihten bu yana değişiklik göstermedi. Son yıllarda Amerika Birleşik Devletleri’nin küresel farklı ticari partnerleri olsa da (Örneğin, Çin ve Güney Kore) diğer ülkeler sepete dahil edilmemiş ve uzun yıllardır aynı endekste tutulmuşlardır. Burada Çin’in sepete dahil edilmeme durumu ise Çin Hükumeti tarafından Yuan için serbest piyasa koşulları altında fiyatlama yapılmaması neden olarak gösterilebilir.
İlk defa kullanılmaya başlandığı 1973 yılından bu yana, Amerikan Dolarının endeks karşısında gördüğü en yüksek seviye 164,72 seviyesinde gerçekleşirken, bu seviyenin yaşandığı tarih 1985 yılı olarak dikkat çekiyor. En düşük endeks seviyesi ise 2008 yılında gerçekleşen 70,69 seviyesi olarak ölçülmüş durumda. DXY Endeksi son 5 yılda ise en düşük 91,9 ve en yüksek 103,8 aralığında gerçekleşmiş ve mümkün olduğunca stabil kalmış görünüyor. Bu da Avrupa Ülkeleri Para Birimleri ve ABD Dolarının değer-gözlem farkının çok değişmediği ve nispeten paralel seyirde ilerlediğini gösteriyor. Küçük bir tüyo vermek gerekirse, döviz yatırımcısı arkadaşlarınız için ‘’Euro mu kârlı yoksa Dolar mı?’’ restleşmesinde, bu bilgiyi kullanabilirsiniz.
DXY (USDX) Nasıl Hesaplanır?
DXY Endeksi ile ilgili birçok söze yer verdikten sonra, merak edenler için endekste ABD Doları ve karşısına aldığı sepetteki para birimlerine karşı oran hesabı nasıl yapılır, buna değinelim. DXY Endeksinde, sabit bir çarpan bulunmaktadır. Bu sabit çarpan, 50.14348112 olarak görülür. Ayrıca, endeks içerisinde var olan para birimlerinin geometrik ortalaması da yer almaktadır. Hesaplama için kullanılan formül:
DXY = Sabit Çarpan x EUR/USD^-(-0.576) x USD/JPY^(0.136) x GBP/USD^(-0.119) x USD/CAD^(0.091) x USD/SEK^(0.042) x USD/CHF^(0.036)
Şeklinde gerçekleştirilmektedir. Formülde yer alan EUR, JPY, GBP, CAD, SEK, CHF gibi sepet para birimleri değerleri, sepet içerisinde Euro, İsveç Kronu, Japon Yeni, İngiliz Sterlini, Kanada Doları ve İsviçre Frangı’nın, sepet içerisinde ki oranlarına göre yazılmaktadır. Tüm bu hesapla birlikte, Dolar Endeksi sonucuna erişilebilir.
Dolar Endeksi, USDTRY Paritesini Nasıl Etkiler?
Dolar endeksinde yaşanacak yükseliş, doların küresel piyasalarda değer kazanması anlamına gelir. Küresel piyasalarda değeri yükselen doların otomatik olarak TL karşısında da yükselişe geçmesi beklenir. Tabi burada ceteris paribus hatırlatmasını yapmakta fayda olacaktır. Dolar endeksinin yükselmesi diğer şartlar sabitken usdtry paritesini de yükseltecek bir gelişme olacaktır.
Dolar endeksini yükseltebilecek bir çok gelişme bulunur. Abd'de ekonomik verilern olumlu gitmesi Dxy endeksinde yükselişi destekleyen önemli faktörlerden bir tanesidir. Bunun dışında da dolar endeksini etkileyen farklı faktörler bulunur. Dolar endeksini ve doları etkileyen önemli faktörlerin güncle analizlerine dolar ne olur sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
Dolar endeksinde yaşanan düşüşler Türk Lirasının dolar karşısında pozitif durmasını sağlayacaktır. Yine diğer şartlar sabitken dolar endeksinde yaşanan düşüşler usdtry paritesinde aşağı yönlü baskı oluşturacaktır. Bu durumda dxy tarafında yaşanan düşüş dolar kurunun da Türk Lirası karşısında değer kaybetmesini sağlayacak önemli bir gelişme olacaktır diyebiliriz.
