Rüçhan Hakkı Nedir? Kullanılmazsa Ne Olur? ( Detaylı Rehber)

Borsa İstanbul'da bedelli sermaye artırımı süreçlerinde yatırımcıların en sık yaşadığı mağduriyet, süresi içinde kullanılmayan veya satılmayan rüçhan haklarıdır. Portföyünüze tanımlanan rüçhan kuponları, sonsuza kadar orada kalmaz. Belirli bir "Rüçhan Hakkı Kullanım Süresi" vardır. Peki, bu süre dolduğunda rüçhan hakkı kullanılmazsa ne olur? Aracı kurumunuz sizin yerinize satış yapar mı? İşte sermaye artırımında paranızın erimemesi için bilmeniz gereken kritik detaylar.

Rüçhan Hakkı (Yeni Pay Alma) Nedir?

Kısaca hatırlatmak gerekirse; rüçhan hakkı, bir şirketin bedelli sermaye artırımı kararı alması sonrası, mevcut ortaklarına sunduğu "yeni hisseleri öncelikli satın alma" hakkıdır. Bu hak, hesabınıza hisse senedi kodunun sonuna ".R" veya ".RÜÇ" eklenerek (Örn: SASA.R) bir kupon (varant benzeri bir hak) olarak tanımlanır.

Kritik Soru: Rüçhan Hakkı Kullanılmazsa Ne Olur?

Eğer hesabınıza tanımlanan rüçhan kuponlarını, belirtilen tarihler arasında bedelliye katılarak (nakit ödeyip hisseye çevirerek) kullanmazsanız veya rüçhan pazarında başkasına satmazsanız şu senaryo gerçekleşir:

1. Hak Kaybı (Kupon Yanması): Rüçhan pazarı kapandığı an, elinizdeki rüçhan kuponları tamamen değersiz hale gelir. Ertesi gün portföyünüzden silinir.

2. Maddi Zarar (Portföy Erimesi): Bedelli sermaye artırımı sonrası ana hissenin fiyatı, bölünme nedeniyle teknik olarak düşürülür. Siz rüçhan hakkınızı kullanmadığınız veya satıp nakde çevirmediğiniz için, bu fiyat düşüşünü telafi edecek bir gelir elde edemezsiniz. Sonuç olarak, hisse adediniz aynı kalmasına rağmen toplam portföy değerinizde ciddi bir düşüş (%30-%50 oranında olabilir) yaşanır.

Aracı Kurum Sizin Yerinize Satar mı? (Önemli Uyarı)

Yatırımcıların en büyük yanılgısı, aracı kurumların bu kuponları otomatik olarak değerlendireceğini düşünmeleridir. Burada dikkat etmeniz gereken iki farklı politika vardır:

• İnisiyatif Alan Kurumlar: Bazı aracı kurumlar, müşteri mağduriyetini önlemek adına, rüçhan pazarının son işlem gününde, eğer müşteri bir talimat vermediyse, portföydeki rüçhan kuponlarını piyasa fiyatından (veya taban fiyattan) otomatik olarak satarak nakde çevirebilir.

• Sorumluluğu Size Bırakan Kurumlar: Çoğu kurum ve banka, yatırımcının kararına müdahale etmemek adına otomatik işlem yapmaz. Eğer siz "sat" emri vermezseniz, kuponlarınız vadesi dolduğunda silinir ve zarar edersiniz.

Uzman Tavsiyesi: Bedelli sermaye artırımı sürecindeyseniz, mutlaka aracı kurumunuzu arayarak "Rüçhanlarımın son gün otomatik satışı var mı?" diye sorun. İşi şansa bırakmayın.

Yatırımcı İçin 3 Yol Haritası

Zarar etmemek için şu üç seçenekten birini, belirtilen tarihler dolmadan uygulamanız gerekir:

1. Bedelliye Katılmak (Rüçhanı Kullanmak)

Şirkete güvendiğiniz ve uzun vadeli yatırım düşündüğünüz senaryodur. Aracı kurumunuzdaki hesabınızda yeterli nakit bulundurarak, rüçhan kuponlarınızı ana hisseye dönüştürürsünüz. Maliyetiniz (genellikle) 1 TL nominal değer üzerindendir.

2. Rüçhan Kuponunu Satmak (Nakit Girişi)

Sermaye artırımına katılmak için ek paranız yoksa veya istemiyorsanız, rüçhan kuponlarınızı Borsa'da tıpkı normal bir hisse gibi satabilirsiniz.

• Sonuç: Bedelliye katılmazsınız ancak rüçhan satışından elde ettiğiniz nakit, ana hissenin fiyat düşüşünden kaynaklanan zararınızı büyük ölçüde telafi eder.

3. Hiçbir Şey Yapmamak (En Riskli Seçenek)

Yukarıda belirtildiği gibi; ne bedelli parası yatırır ne de kuponu satarsanız, hakkınız yanar. Bu durumda hem bedelli sermaye artırımına katılmamış hem de rüçhan hakkınızı kaybetmiş olursunuz. Bedelliye katılacak paranız yok ise analistler en uuygun olan tercihin rüçhan satışı olduğunu belirtmekteler.

Rüçhan Tarihlerini Takip Edin

Her bedelli sermaye artırımının bir takvimi vardır.

• Rüçhan Hakkı Kullanım Başlangıç Tarihi: Kuponların hesaba geçtiği gün.

• Rüçhan Pazarı Son İşlem Tarihi: Kuponları Borsa'da satabileceğiniz SON GÜN. (Bu tarihi kaçırırsanız kuponu satamazsınız, sadece bedelliye katılabilirsiniz).

• Bedelli Artırım Bitiş Tarihi: Bedelliye katılmak için parayı yatırmanız gereken son gün.