Ticari işletme, kar elde etmek amacıyla konulan sermaye ve emek unsurlarının, belirli bir organizasyon içerisinde faaliyette bulunması eylemidir. Ticaret kanunu ticari işletme tanımını esnaf faaliyetinin sınırlarını aşan, gelir sağlamayı amaç edinen, bunu sürekli ve devamlı bir şekilde gerçekleştiren kuruluştur şeklinde yapmıştır.
Ticari işletmeler için kar elde etmek evrensel bir olgudur. Yani dünyanın neresine gidilirse gidilsin ticari işletmeler kar elde etmek için var olacaktır. Peki ticari işletmeler için evrensel olan kar olgusu dışında, işletmenin bulunduğu ülkelerde uygulanan kurallar da evrensel mi? Evrensel değilse ticari işletmelerin uluslararası arenada birbirleri ile kıyaslanması nasıl yapılacaktır? İşte bu analiz FAVÖK analizinin konusunu oluşturmaktadır. FAVÖK analizinden önce bilinmesi gereken bazı konular şunlardır.
Tek Düzen Hesap Planı Nedir?
İşletmelerin, bulundukları ülke mali sisteminin koyduğu kurallara göre hareket etme zorunluluğu vardır. Keza, işletmeler kazançlarının belli bir oranını vergi olarak devlete ödemek zorundadır. Devlet bu sistemde hem alacaklı durumda, hem piyasada kural koyucu durumdadır. İşletme faaliyetlerinin belirli bir sistem içinde kayıt edilmesi muhasebe, bu kayıtlarda yer alan muhasebe hesaplarının bulunduğu listeye ise Tek Düzen Hesap Planı denir.
İşletmelerin Muhasebe İşlemleri Nasıl Yapılmaktadır?
Teknik bir tanım yapacak olursak muhasebe, işletmelerin mali işlemlerini mevzuat hükümlerine uygun olarak kaydeden, sınıflandıran, özetleyen, raporlayan bir bilimdir.
İşletmeler yıl içerisinde faaliyetlerini gün gün yasal defterlerine kaydedecek, mali yılsonunda bu kayıtların kapanışlarını yapacak, şayet bir kar ortaya çıktıysa vergi hesaplayacak, vergi düşüldükten sonra da net karını hesaplayıp yılı kapatacaktır. Bu sürecin bütünü muhasebe sürecini oluşturmaktadır.
İşletme muhasebe sistemi, işletmenin durumunu ilgisi bulunan herkese açıklayan sistemdir. Yani işletmeye kredi verecek finans kuruluşlarından, mali idareye kadar her kurum işletmenin muhasebe hesaplarına bakarak analiz yapacak, kararları buna göre verecektir. Bu analizlerden biride FAVÖK analizidir.
FAVÖK analizi nedir?
Kısaltılmış haliyle ifade edilen FAVÖK, Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar demektir. Bu analiz sistemi objektif ve uluslararası geçerliliği olan bir analiz sistemidir. FAVÖK ile işletmenin faaliyet etkinliğinin resmi çekilmiş olacaktır.
Bu Analiz Neden Yapılır?
İşletmenin finansal ihtiyacını karşılamak için başvurduğu finansal kuruluşlar, mali idare(vergi idaresi) ve ortakların isteğiyle yapılabilir. Bu analiz firmanın faaliyet etkinliğini, büyüme durumunu tespit etmek amacıyla yapılmaktadır.
Neden Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi?
İşletmenin uluslararası arenada durumunun tespit edilmesi amacıyla, ülkelerin faiz, vergi ve amortisman gibi değişken unsurlarının hesaplanma dışı bırakılmak istenmesidir. Örneğin bir ülkede vergi oranı %20 iken diğer bir ülkede %25 olabilmektedir. Bu unsurların dahil edilmesi uluslararası analiz noktasında sağlıklı sonuçlar vermeyecektir.
FAVÖK Hesabı Nasıl Yapılır?
FAVÖK hesabını anlamak için ilk etapta Tek Düzen Hesap Planı, Gelir Tablosunun analiz edilmesi gerekmektedir. İlk etapta Gelir Tablosunu sıralayacak olursak;
- Brüt Satışlar
- Satış İndirimleri(-)
- Net Satışlar
- Satışların Maliyeti(-)
BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI
- FAALİYET GİDERLERİ(-)
Gelir tablosunu yorumlayalım. Öncelikle bu analiz faaliyet analizi olduğundan gelir tablosunun faaliyet giderlerine kadar alınması yeterli olacaktır.
Firmanın Brüt Satışlarından, Satış indirimleri çıkarıldığında Net Satışlar bulunacaktır.
=Net Satışlardan, Satışların Maliyeti çıkarıldığında Brüt Satış Karı veya Zararı bulunacaktır.
=Brüt Satış Karı veya Zararından Faaliyet Giderleri Çıkarıldığında Faaliyet Karı veya Zararı bulunur.
Şimdi FAVÖK hesaplayacak olursak;
FAVÖK= Faaliyet Karı veya Zararı + Amortismanlar şeklinde bulunacaktır.
Not: Amortismanlar neden toplama dahil edildi diye sorulacak olursa, Amortisman giderleri faaliyet giderleri içerisinde yer alan bir gider olacağından, faaliyet giderlerinden düşülmüş hali değil, düşülmemiş hali FAVÖK hesaplamasında gerekli olacaktır. Dolayısıyla Amortisman giderleri eklenmiştir.
