Ülkemizde enflasyon, 1939 y?l?ndan bu yana inceleniyor. Uzun y?llard?r çift haneli rakamlar üzerinden gerçekle?en enflasyon, cumhuriyet tarihi boyunca 2 defa üç haneli rakamlara ç?km??, ancak 1939-2000 y?llar? aras?nda defalarca %60’?n üzerinde gerçekle?mi?tir. 2001 krizi ile birlikte derin bir çatlak ya?ayan Türkiye ekonomisi, son 20 y?lda düzelmeye girmi?, ya?ad??? en derin krizde dahi %20’li oranlar ile enflasyona gö?üs germi?tir. Peki, Enflasyon nedir? Yüksek enflasyon ne demektir? Yüksek enflasyonun zararlar? nelerdir? Her ?eyden önemlisi enflasyon neden yükselir? ??te tüm bu sorular?n cevaplar?.

Enflasyon Nedir? Neden Yükselir?

Çok merak edilen ‘’Enflasyon nedir?’’ sorusuna, birkaç farkl? aç?dan bakt?k. Buna göre enflasyon, ekonomik istikrar?n sa?lan?p sa?lanmad???n? inceleyen, fiyatlar üzerinde yap?lan incelemeler ile ülkede gerçekle?en nominal milli gelirin, yine ayn? ülkede sat?n al?nan mal miktar?na göre ya?ad??? ?i?meyi inceleyen finansal bir terimdir. Ayr?ca, enflasyon için kullan?labilecek olan teknik bir tabir de mevcuttur. Bu enflasyon tan?m? ile ülke ekonomisinde dola??mda bulunan para ve ayn? ülke içerisinde sat?n al?nabilir mal ve hizmetler aras?ndaki aç???n büyümesi, artmas? ve buna ba?l? olarak do?an fiyat yükseli?ini, paran?n ise de?er kaybedi?ini kâ??t üzerinde göstermeye yarayan ekonomik süreç olarak ifade edilebilir. Son olarak halk dili ile enflasyon ise kazan?lan paraya kar??l?k, sat?n al?nmak istenen mal veya hizmette ya?anan art?? ve paran?n de?er kayb? anlam?na gelir.

Enflasyon, kendi içinde birkaç türe ayr?l?r. Bunlar?n içerisinde en önemli iki enflasyon türü ise Talep Enflasyonu ve Maliyet Enflasyonu ?eklindedir. K?saca her ikisini de inceleyecek olursak;

Talep Enflasyonu, bir mala veya hizmete olan arz ve talep dengesizli?i sebebi ile olu?maktad?r. Örne?in, ülkede patates k?tl??? ya?anmas? ve patatese olan talebin yükselmesi, arz ve talep dengesini bozacakt?r. Bu durumda patates talebi kar??lamaz, fiyat? yükselir ve Talep Enflasyonu gerçekle?mi? olur.

Maliyet Enflasyonu, ülkede ya?ayan ekonomik kriz sebebi ile ortaya ç?kmaktad?r. Bu durumda da arz ve talep aras?ndaki denge bozulabilir. Ancak, maliyet enflasyonunda esas de?er, bir mal veya hizmetin üretilmesi ad?na kullan?lan hammadde ve i? gücü maliyetinin art???d?r. Bu durumda üretim veya i? gücünün maliyetinin artmas?, mala veya hizmete dair üretimin yüksek maliyetten gerçekle?mesine sebep olur. Elbette bu durumun sonunda, Maliyet Enflasyonu olu?mas? kaç?n?lmazd?r. Ekonomilerde ya?anan dalgalanma, yüksek faizler, yüksek iç ve d?? borç, Maliyet Enflasyonu’nu do?uran sebeplerdir.

Yüksek Enflasyon Ne Demek?

Yüksek enflasyon olgusu, biz Türk Milleti ad?na çok yabanc? bir kavram de?il. Bugün Avrupa’da ortalama enflasyon oranlar?n?n geli?mi? ve sanayile?mi? ülkeler aras?nda %0,1 ile %2 aral???nda gerçekle?ti?ini görebiliyoruz. Ancak, Türkiye olarak en iyimser ve geli?ime en aç?k y?llar?m?zda dahi enflasyonda gördü?ümüz dip rakam 2012 y?l?nda %6,16 olarak gerçekle?ti. Bu durumun ana sebebi, henüz geli?mekte olan bir ülke olmam?zdan kaynaklan?yor.

Türkiye, ekonomik üretkenlik ve katma de?erli ürün üretimi konusunda henüz sanayile?mi? olmad???ndan, ya?anan en ufak kriz sebebi ile yüksek enflasyona maruz kalabiliyor. Tüm bunlar?n d???nda bir ba?ka etken ise para politikalar?ndaki geni?leme, yani merkez bankas? arac?l??? ile para bas?lmas?d?r. Yüksek enflasyon, maliyet enflasyonu olarak adland?r?lan enflasyonda ya?anan art?? ile de gerçekle?ebilir.

Yüksek Enflasyonun Zararlar? Nelerdir?

Yüksek enflasyon, fiyat istikrar? aç?s?ndan oldukça tehlikelidir. Bu aç?dan ‘’Yüksek enflasyonun zararlar? nelerdir?‘’ sorusuna verilebilecek birkaç cevap ise ?u ?ekildedir:

l Fiyat istikrar? sürekli olarak bozulur.

l Arz ve talep dengesi sa?lanamaz.

l Talep konusunda sorunlar ya?an?r, üretim durma noktas?na gelir.

l Ekonomik gelecek belirsizle?ir ve panik ortam? ya?an?r.

l Gelir da??l?m? bozulur, zengin ile fakir aras?ndaki fark art?? gösterir.

l Yabanc? yat?r?mc?lar, ülkeye yat?r?m yapmaktan kaç?n?r.