Ülkemizde enflasyon, 1939 yılından bu yana inceleniyor. Uzun yıllardır çift haneli rakamlar üzerinden gerçekleşen enflasyon, cumhuriyet tarihi boyunca 2 defa üç haneli rakamlara çıkmış, ancak 1939-2000 yılları arasında defalarca %60’ın üzerinde gerçekleşmiştir. 2001 krizi ile birlikte derin bir çatlak yaşayan Türkiye ekonomisi, son 20 yılda düzelmeye girmiş, yaşadığı en derin krizde dahi %20’li oranlar ile enflasyona göğüs germiştir. Peki, Enflasyon nedir? Yüksek enflasyon ne demektir? Yüksek enflasyonun zararları nelerdir? Her şeyden önemlisi enflasyon neden yükselir? İşte tüm bu soruların cevapları.

Enflasyon Nedir? Neden Yükselir?

Çok merak edilen ‘’Enflasyon nedir?’’ sorusuna, birkaç farklı açıdan baktık. Buna göre enflasyon, ekonomik istikrarın sağlanıp sağlanmadığını inceleyen, fiyatlar üzerinde yapılan incelemeler ile ülkede gerçekleşen nominal milli gelirin, yine aynı ülkede satın alınan mal miktarına göre yaşadığı şişmeyi inceleyen finansal bir terimdir. Ayrıca, enflasyon için kullanılabilecek olan teknik bir tabir de mevcuttur. Bu enflasyon tanımı ile ülke ekonomisinde dolaşımda bulunan para ve aynı ülke içerisinde satın alınabilir mal ve hizmetler arasındaki açığın büyümesi, artması ve buna bağlı olarak doğan fiyat yükselişini, paranın ise değer kaybedişini kâğıt üzerinde göstermeye yarayan ekonomik süreç olarak ifade edilebilir. Son olarak halk dili ile enflasyon ise kazanılan paraya karşılık, satın alınmak istenen mal veya hizmette yaşanan artış ve paranın değer kaybı anlamına gelir.

Enflasyon, kendi içinde birkaç türe ayrılır. Bunların içerisinde en önemli iki enflasyon türü ise Talep Enflasyonu ve Maliyet Enflasyonu şeklindedir. Kısaca her ikisini de inceleyecek olursak;

Talep Enflasyonu, bir mala veya hizmete olan arz ve talep dengesizliği sebebi ile oluşmaktadır. Örneğin, ülkede patates kıtlığı yaşanması ve patatese olan talebin yükselmesi, arz ve talep dengesini bozacaktır. Bu durumda patates talebi karşılamaz, fiyatı yükselir ve Talep Enflasyonu gerçekleşmiş olur.

Maliyet Enflasyonu, ülkede yaşayan ekonomik kriz sebebi ile ortaya çıkmaktadır. Bu durumda da arz ve talep arasındaki denge bozulabilir. Ancak, maliyet enflasyonunda esas değer, bir mal veya hizmetin üretilmesi adına kullanılan hammadde ve iş gücü maliyetinin artışıdır. Bu durumda üretim veya iş gücünün maliyetinin artması, mala veya hizmete dair üretimin yüksek maliyetten gerçekleşmesine sebep olur. Elbette bu durumun sonunda, Maliyet Enflasyonu oluşması kaçınılmazdır. Ekonomilerde yaşanan dalgalanma, yüksek faizler, yüksek iç ve dış borç, Maliyet Enflasyonu’nu doğuran sebeplerdir.

Yüksek Enflasyon Ne Demek?

Yüksek enflasyon olgusu, biz Türk Milleti adına çok yabancı bir kavram değil. Bugün Avrupa’da ortalama enflasyon oranlarının gelişmiş ve sanayileşmiş ülkeler arasında %0,1 ile %2 aralığında gerçekleştiğini görebiliyoruz. Ancak, Türkiye olarak en iyimser ve gelişime en açık yıllarımızda dahi enflasyonda gördüğümüz dip rakam 2012 yılında %6,16 olarak gerçekleşti. Bu durumun ana sebebi, henüz gelişmekte olan bir ülke olmamızdan kaynaklanıyor.

Türkiye, ekonomik üretkenlik ve katma değerli ürün üretimi konusunda henüz sanayileşmiş olmadığından, yaşanan en ufak kriz sebebi ile yüksek enflasyona maruz kalabiliyor. Tüm bunların dışında bir başka etken ise para politikalarındaki genişleme, yani merkez bankası aracılığı ile para basılmasıdır. Yüksek enflasyon, maliyet enflasyonu olarak adlandırılan enflasyonda yaşanan artış ile de gerçekleşebilir.

Yüksek Enflasyonun Zararları Nelerdir?

Yüksek enflasyon, fiyat istikrarı açısından oldukça tehlikelidir. Bu açıdan ‘’Yüksek enflasyonun zararları nelerdir?‘’ sorusuna verilebilecek birkaç cevap ise şu şekildedir:

l Fiyat istikrarı sürekli olarak bozulur.

l Arz ve talep dengesi sağlanamaz.

l Talep konusunda sorunlar yaşanır, üretim durma noktasına gelir.

l Ekonomik gelecek belirsizleşir ve panik ortamı yaşanır.

l Gelir dağılımı bozulur, zengin ile fakir arasındaki fark artış gösterir.

l Yabancı yatırımcılar, ülkeye yatırım yapmaktan kaçınır.