Gösterge faiz oranı, gösterge tahvili olarak bilinen devlet tahvilinin ikinci piyasada oluşan faizini anlatmaktadır. Gösterge tahvil olarak bilinen senetler ise uzun vadeli tahviller arasında üzerinde en fazla işlem yapılan ve en yüksek likiditeye sahip olan devlet tahvillerinden biridir. Gösterge faiz oranının önemi faiz uygulaması yapılan birçok işlemde referans olarak gösterilmesiyle ortaya çıkmaktadır. Bu tahvil ülkelerde piyasa şartlarına göre değişiklik gösterebiliyor.

Türkiye piyasalarında gösterge tahvili en çok işlem gören senetlerden biridir. Likiditesi yüksek olmasının yanı sıra bu tahvilin ikincil piyasada belirlenmiş faiz oranı da gösterge faizi olarak biliniyor. 3 Temmuz 2019’da belirlenmiş faiz oranlarına göre Türkiye’de gösterge tahvili faizi %19,28 civarlarında seyrediyor. İkincil piyasada oluşan gösterge faiz oranları Merkez Bankası tarafından belirlenerek “Politika Faiz” oranı tamamen farklı olmaktadır. Bu iki farklı bileşenin oranları birbirinden farklı ve bağımsız olarak belirleniyor. Gösterge faizinin piyasada oluşan arz ve talebe göre belirlenmesinin yanı sıra politika faizi Merkez Bankası tarafından belirlenmektedir.  Buna rağmen Merkez Bankası politika faizinde herhangi bir değişiklik yaparsa direkt olarak gösterge faizi bu durumdan etkilenir.

Politika Faiz Oranı Nedir?


Politika faiz oranı, Merkez Bankası tarafından repo işlemleri süresince 1 hafta boyunca bankalara uygulanmaktadır. Merkez Bankası, repo ihalesi açarak bankaların elinde bulundurduğu devlet iç borçlandırma senetlerini satın alır. Bu sayede bankalara uygulanan politika faizi oranı üzerinden fon sağlanmış olur. Politika faizi, bankaların ve finans kuruluşlarının kaynak maliyetini oluşturmasının yanı sıra paranın fiyatını belirlemektedir. Bankaların ve finans kuruluşlarının bireysel ve ticari krediler için uyguladıkları faiz oranlarına, kredi kartı ve mevduat faizi oranlarına baz teşkil eden politika faizindeki yapılacak bir değişiklik hisse senedinden, tahvile, dövize kurlarına kadar birçok varlığın fiyatını etkiler.

Merkez Bankası, politika faizi oranını 2018 yılından bugüne %24 olarak uygulamaktadır. Merkez Bankasının, 2019 yılının Haziran ayında yaptığı bir toplantı sonrasında yaptığı açıklama ile birlikte bir sonraki emire kadar politika faiz oranlarını %24’te sabit tutacağı söylendi. Bir sonraki yıllarda da buna bağlı olarak bazı indirimler yapılacağını altını çizerek söyledi.

Politika Faiz Oranı ve Döviz Kuru Arasında Bulunan İlişki


Ülke parasının yabancı paralar karşısında değerini politika faizi oranı belirlemektedir. Bu cümleyi detaylı bir şekilde bir örnek ile açıklamak gerekirse, Merkez Bankası yeni bir işlem yaparak politika faiz oranlarını düşürürse vatandaşlara fon sağlayan banka ve finans kuruluşları mevduat, kredi ve kredi kartına uyguladığı faizleri düşürür. Vatandaşların Türk lirası türünden kullanacağı kredilerin maliyeti de düşeceği için harcamalarda artışlar görünür ve tasarruflar dipleri görür.

Merkez Bankası, politika faizini arttırarak bankalara bilgi verdiğinde banka ve finans kuruluşları da mevduat ve kredi faizlerinde artışa gider. Türk lirası cinsinden borçlanmanın maliyeti artar. Bu durumda;

1.       Türk lirasına olan talepte artış olur.

2.       Harcamalar sürekli olarak ertelenir.

3.       Vatandaşların tasarruf eğilimlerinde artış görünür.

4.       Enflasyonun artış göstermesi yavaşlatılır.

5.       Birikimlerini yüksek kazanca dönüştürmek isteyen yatırımcılar paralarını dövizden TL’ye çevirir.

Tahvil Faizi Nedir?


Tahvilin bir borçlanma aracı olduğunu bilmeyen yoktur. Tahvil ihraç etme yöntemi ile borçlanan kuruluşlar veya devlete ait kurumlar ihraç ettikleri tahvili vadesi gelene kadar ellerinde bulundururlar. Bu tahvilin karşılığını ödemekle hükümlü olan kişiler vade sonunda ödemesi gelen tahvilin faiz tutarınıda ödemek zorunda kalırlar. Tahvilin faiz oranı tahvil ihraç eden kişinin temerrüt riskine ve piyasada izlenen mevcut faiz oranlarına göre belirlenmektedir.