Dolarizasyon temel iktisadi düşüncede birçok sorunun ortaya çıkma aşaması olarak görülmektedir. Ülke içerisinde bulunan vatandaşların yapmış oldukları tasarruf ve ödeme durumlarında kendi ülke para birimini değilde yabancı ülkelerin para birimini kullanmasına dolarizasyon denilmektedir. Bu kavram bir diğer adıyla para ikamesi olarak biliniyor. Yabancıülke para birimlerinden kastımız genel olarak insanların yatırımlarını dolar ile yapması para ikamesi kavramının dolarizasyon adını almasına sebep olmuştur. Bu sorun ülke ekonomisinde istikrarsızlık ve enflasyon durumları yaşandığı süreç içerisinde baş göstermektedir. Bu dönem içerisinde ülkede yaşayan vatandaşlar ve kurumlar paralarının değer kaybetmesini önlemeyi amaç edinmektedir. Bu yazımızda Dolarizasyon bazlı sorunlar ve Dolarizasyon hakkında detaylı birçok bilgiye ulaşabileceksiniz.
Dolarizasyon Nasıl Ölçülür?
Dolarizasyon hakkında detaylı bilgileri size yazımızın girişinde en iyi şekilde vermiştik. Bu terim ülke içerisinde yaşamlarını sürdüren kişilerin tasarruf, ödeme ve yatırımlarını yabancı paralar aracılığıyla yapmasıyla kaynaklıdır. Dalorizasyon değerini ölçmek için belirli bir formül bulunmakta olup bu formül sayesinde ülkenin milli parasının yabancı paraya oranını bulabiliriz.
Dolarizasyon Ölçme Formülü ;
Dolaşımdaki Para + Yerli Para Mevduat + Yabancı Para Mevduat (M2Y) / Dolaşımdaki Para + Yerli Para Mevduat (M2) veyahut kısaca M2Y / M2’ dir.
Formül içerisinde bulunan M2 ve M2Y gibi kısaltmalar, para arzını tanımlamaktadır. Bu şu demek oluyor ki; piyasada akmakta olan para miktarını belirten özel tanımlardır. Bu tanımlar arasında bulunan M2, M1 + Vadeli Mevduat formülünü kullanabilirsiniz. M1 tanımı ise Dolaşımda Bulunan Para + Vadesiz Mevduat olarak biliniyor.
Bu durumda ise net bir açıklama yapmak gerekirse, dolarizasyon oranı ülke içerisinde bulunan dövizin ülkede bulunan milli paraya veya ülke içerisinde bulunan tüm paralara oranlanması ile elde ediliyor.
Dolarizasyon’un Nedenleri ve Çeşitleri Nelerdir?
Dolarizasyon durumununen önemli ve en çok bilinen sebebi ülke içerisinde enflasyonun etkili olmasıdır. Bu durumda milli para sürekli olarak değer kaybedecek ve halkın milli paraya olan güveni azalacaktır. Aynı zamanda kişilerin elinde bulunan yatırımların değer kaybetmesinin önlenmesi için tasarrufların değerlendirilmesi tamamen milli paranın yabancı para birimlerine çevrilmesi ile gerçekleşecektir. Bu sebepten yolas çıktığımızda dolarizasyonun ortaya çıkmasına sebep olan bazı nedenler görülüyor. Bu nedenlerin en başında gelişmemiş ülkelerin uluslarası piyasalarda borçlanma için kendi para birimlerini kullanma imkanı bulamamasıdır. Bu sebeple ülkeler borçlanmaları yabancı paralar üzerinden gerçekleştirerek dolarizasyonu daha fazla körüklemektedir.
Dolarizasyon Çeşitleri
Dolarizasyon etki ettiği bölgeye göre tam dolarizasyon ve kısmi dolarizasyon olarak ikiye ayrılıyor. Bu terimlerin açıklaması ise;
Kısmi Dolarizasyon : Ülkede tasarruf ve yatırım harcamaları için kullanılan paranın milli olması yerine yabancı para birimlerinin kullanılmasıdır. Bu çeşitteki kişilerin kendilerine söyledikleri en önemli motivasyon sözü paranın değerini korumak gerektiğidir.
Tam Dolarizasyon : Ülke içerisinde milli para biriminin hızla değer kaybederek yabancı para birimlerinin etki altına almasıdır.
Finansal Dolarizasyon Nedir?
Dolarizasyon durumunun bir farklı niteliği olan Finansal Dolarizasyon etkili olduğunda ülkede etkinliğini sürdürmekte olan kişiler ve kuruluşlar varlıklarını ve borçlarını tamamen yabancı paralar üzerinden değerlendirmektedir. Bu durumun en önemli sebebi ise dolarizasyon kavramının temelinde bulunan ülkede yaşayan insanların milli paraya güveninin olmamasıdır. Enflasyon sebebiyle kişilerin elinde bulunan paranın erimesinden dolayı yaşanan korkunun yanı sıra olası bir devalüasyon durumunda borçların artış göstermesi temel nedendir.
