Hisse senedi, sahibine ortaklık hakkını belgelemek amacıyla verilen kıymetli evraktır. Bir şirkete ait hisselere sahip olunması ile birlikte o şirkette belli başlı bazı haklar ortaya çıkacaktır. Kara katılma bunlardan en önemlisidir. Hisse senedi, sermaye şirketleri tarafından(anonim şirketler, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ve özel kanunla kurulan kurumlar) çıkarılabilmesi bazı prosedürlerin gerçekleşmesine bağlı olmaktadır. Bunlar SPK dan izin almak olarak gösterilebilir. Bazı hisse senetleri Borsa İstanbul’ da işlem gördüğünden çok daha popüler hisseler haline gelmiş, gün içerisinde alım satım sayısı fazla olduğundan işlem hacmi de oldukça yüksek hale gelmişlerdir. Peki hisse senedinin borsa da işlem görmesi nedir?

Borsa Nedir? Menkul Kıymet Borsası Ne Anlama Gelmektedir?

Borsa, alıcı ve satıcıların aracılar vasıtası ile bir araya gelip ticaret yapması olarak adlandırılabilir. Borsa bir çeşit pazar olarak düşünülebilir. Satıcı, elindeki kıymeti satışa koyar, alıcı bu kıymete talip olur ve aracı kurum vasıtası ile satın alır. Birçok borsa türü bulunmaktadır. Ticaret borsaları, Emtia borsaları, altın borsası ve kıymetli evrak borsası olarak sayılabilir.

Menkul kıymet borsası, sermaye şirketlerinin halka arz ettiği menkul kıymetlerin alım satım işlemlerinin yapıldığı piyasa olarak adlandırılır. Halka arz işlemi yapılmayan hisse senetlerin borsada alınıp satılması mümkün değildir. Menkul kıymet piyasası, ikincil piyasalarda işlem görmektedir. Birincil piyasada yeni ihraç edilen hisse senedi karşılığında firmalara uzun vadeli fon girişi sağlanırken, ikincil piyasada ihraç edilen hisse senetlerimin sürekli olarak alınıp satılması işlemi olmaktadır.

Hisse Senedi Fiyatları Nasıl Belirlenir?

Serbest piyasa ekonomisinde fiyatlar arz ve talep unsurlarının kesiştiği nokta da oluşmaktadır. Şöyle ki, bir ürüne olan talep fazlalığı ürünün fiyatını yükselteceği gibi, talebin az olması da ürün fiyatını düşürecektir. Aynı durum arz içinde geçerlidir. Dolayısıyla arz ve talebin kesiştiği noktada fiyat belli olacaktır.

Hisse senetleri, Türkiye de BİST aracılığı ile alınıp satıldığından, bu piyasada fiyatlar arz ve talebe bağlı olarak bu piyasada belli edilecektir. Borsada bazı terimlerle sıklıkla karşılaşılmaktadır. Bunlardan bir tanesi de brüt takas kavramıdır.

Borsada Brüt Takas Ne Anlama Gelmektedir?

Brüt takas genellikle ceza uygulaması olarak bilinir ancak brüt takas tedbir niteliğinde yatırımcıları koruyan bir uygulamadır. Brüt takas, netleştirme işlemlerinin SPK tarafından kaldırılması olarak bilinmektedir. Brüt takas uygulanan hisse senetleri aynı gün alınıp satılamaz, alınan hisse sonraki gün satılabilmektedir. 

Bir Hisse Senedi Neden Brüt Takasa Alınır?

Bazı hisse senetleri, değerinin çok üzerinde veya altında alınıp satılabilmektedir. SPK, üzerinde spekülatif hareketler oluşan bu hisse senetlerinde piyasa dışı hareketlerin oluşumunu tespit ederse, bu oluşumun devam etmesinin engellenmesi amacıyla süreli veya süresiz brüt takasa alabilir. Bu uygulama ile gerçek yatırımcılar korunmak istenmektedir.

Brüt Takasa Giren Hisse Senedi Nasıl Etkilenir?

Öncelikle hisse senedinde spekülatif hareket oluşumu engelleneceğinden, kısa süreli şok hareketler sonunda hisse normal seyrine dönecektir. Brüt takas gelen hisse senetlerinde işem hacimlerinde ciddi azalmalar yaşanabilir. Çünkü hem ertesi gün satabilme hem de kredili işlem yapamama nedeni ile bu hisselerde brüt takas öncesi işlem hacimlerine ulaşılması pek mümkün olmamaktadır.