Mükellef ve mükellefiyet kavramlarının ne demek olduğunu ve nerelerde kullanıldığını açıkladık. Dar mükellefiyet nedir, tam mükellefiyet ne demektir, vergi mükellefi nedir gibi soruların cevaplarını yazımızda bulabilirsiniz.
Mükellef Nedir? Mükellefiyet Ne Demektir?
Devlet tarafından pandemi kapsamında vergi mükelleflerine yapılan destek ödemeleri sonrasında, mükellef nedir, mükellefiyet ne demektir? soruları gündeme gelmeye başladı. Aslında mükellef kelimesini, bir şeyin çok iyi yapıldığını ifade etmek için günlük hayatımızda sık sık kullanıyoruz. Ancak mükellefin ekonomideki yeri ve anlamı, vergiye tabi olan kişi ya da kurumları kapsamaktadır. Vergi sorumlusu, yani verginin ödenmesi konusunda vergi dairesi ile muhatap olan kişiyi de kapsamaktadır. Bu kişi ya da kurumların mükellefiyet kapsamında bir vergi numarası bulunmaktadır.
Gelir vergisi mükellef olmak için yerine getirilmesi gereken bazı şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar şöyledir;
- İşyeri açmak. Ancak yalnızca bir işyeri açmak ve içini döşemek gelir vergisi mükellefi olmak için yeterli olmamaktadır. Aynı zamanda bu işyerinin üretime ve faaliyete geçmesi gerekmektedir,
- Basit usulde icraat yapan esnaflar için ilgili iş ile uğraşmaya başlamak,
- Mesleki bir teşekküle ya da ticaret siciline kaydolmak,
Bu 3 unsuru yerine getiren kişi ya da kurumlar, vergi mükellefi unvanına tabidir.
Dar Mükellefiyet
Kazançları kurumlar vergisine tabi olan ancak merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumlar dar mükellefler olarak adlandırılır. Bu kurumlar şöyledir;
- Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,
- Sermaye şirketleri,
- Kooperatifler,
- İktisadi kamu müesseseleri,
- İş ortaklıkları,
Kuruma ortak kişiler zaman zaman ülkede toplansa ve faaliyetleri hakkında bilgi toplasa da bu mükelleflere dar mükellefler adı verilir. Ancak bu kişilerin de 6 aydan az ülkede bulunması gerekmektedir.
Tam Mükellefiyet
Tam mükellefiyet ya da tam mükellefler, ülkede ikamet eden ya da başka bir ülkede Türkiye adına faaliyet sürdüren kişi ya da kurumlardır. Bunlar;
- Türkiye’de ikamet edenler,
- Yurtdışında ülke adına faaliyet sürdürüyor olsa dahi, merkezleri Türkiye’de bulunan kişi ya da kurumlar,
Bunun dışında tutukluluk durumu dolayısıyla ülkede bulunmak durumunda kalanlar ya da işyeri merkezi yurtdışında olanlar tam mükellef sayılmamaktadır. Gelir vergisi kanununa göre hükümleri yerine getirmiş kişiler dar mükellef olarak da sınıflandırılabilmektedir. Özellikle de geçici görevlendirme için ülkede olanlar tam mükellefiyet kapsamında değerlendirilmez.
Vergi Mükellefi Nedir? Türleri İle İlgili Özellikler
Vergi mükellefi nedir? Türleri ile ilgili özellikler, tam mükellef ile dar mükellef tanımları ve kapsamları hakkında daha detaylı bir bilgiye ulaşmamızı sağlayacaktır. Ancak vergi mükellefi hakkında genel bir tanıma yer verecek olursak; vergiyi doğurmakta olan olayı meydana getiren ve bu doğrultuda üzerine düşmüş vergi borcunu da ödemekle sorumlu olan gerçek ya da tüzel kişilere vergi mükellefi denildiğini söyleyebiliriz. Toplumu meydana getiren kişiler, ödeme olanaklarının belli bir oran miktarınca devleti finanse ederler. Bu anlamda toplum üyelerinin vergi ödevleri de vergiyi doğuran olay ile beraber ortaya çıkar. Kişi de bu vergi borçlarını ödemek ile mükellef olduğu için, vergi mükellefi şeklinde adlandırılır. Buna göre vergi mükellefiyeti ve vergi mükellefiyeti kapsamında tam ve dar mükellef tanımları ile ilgili belli başlı özellikler şu şekilde sıralanabilir:
· Vergi mükellefiyeti açısından kanuni ehliyet olması şart değildir; sadece hak ehliyeti bu anlamda yeterlidir.
· Vergiyi doğurmakta olan olayın yasalarla yasak edilmiş olması mükellefiyeti kaldırmaz. Vergi mükellefiyetleri sadece yasadan doğabilir. Mükellefiyetler yer değiştiremez ve sözleşme ile beraber mükellefiyet tesis edilemez.
· Ayrıca bir önceki maddeye ek olarak yükümlülüklere ait olan özel sözleşme tipleri vergi idaresine karşı olarak ileri sürülemez.
· Mükellef vergilerin ödenmesinden kişi, tüm mal varlığı ile beraber kişisel şekilde sorumlu tutulur.
· Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre şunu söyleyebiliriz ki; tam mükellef, kanuni merkezi veya iş merkezi ülkemiz Türkiye sınırlarında olan mükellefleri ifade eder.
· Dar mükellef ise Gelir Vergisi Kanunu kapsamında Türkiye üzerinde ikamet etmeyip de 6 aydan daha az bir süre Türkiye sınırlarında bulunan kişileri ifade eder. Bu durumda Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre de hem iş merkezi hem de kanuni merkezi Türkiye sınırlarında olmayan mükellefleri ifade eder.
Bu yazımızda mükellef, mükellefiyet, dar ve tam mükellefiyet gibi kavramları açıkladık, yine vergi mükellefiyeti hakkında merak edilen soruları cevaplandırdık. Bir önceki yazımızda ise müteselsil kavramını açıklamıştık. İlgili yazıya müteselsil ne demek makalesinden ulaşabilirsiniz.
